Na Uy “bật chế độ xanh” cho giao thông

Các tài xế đi qua trạm dịch vụ Uno-X Furuset ở ngoại ô Oslo bất ngờ nhận ra sự thay đổi: Một trong bốn trụ bơm xăng thường ngày đã biến mất, nhường chỗ cho một trụ sạc xe điện, theo Bloomberg Hyperdrive.Việc thay thế trụ bơm xăng bằng trụ sạc xe điện tại Na Uy đang gia tăng nhanh chóng. Cụ thể, Uno-X thay thế khoảng 30 trụ bơm xăng bằng trụ sạc tại Na Uy, trong khi Circle K đã thực hiện điều tương tự tại hơn 10 trụ ở 8 địa điểm khác nhau. Trong vòng 12 tháng tới, Circle K dự kiến tiếp tục thay thế trụ bơm xăng bằng trụ sạc tại 10 đến 15 địa điểm nữa.St1 cũng đang chuẩn bị khai trương trạm sạc xe điện đầu tiên của mình tại trung tâm Oslo vào tháng tới. Địa điểm này từng là một trạm xăng Shell chỉ phục vụ các phương tiện chạy bằng động cơ đốt trong. Trong khi đó, Circle K hiện có khoảng 20 trạm sạc xe điện, nhiều trạm được thiết kế với mái che. Phần lớn các trạm này trước đây là các trụ bơm xăng, dầu truyền thống.

Na Uy đang trên đà trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới nơi xe điện thống trị thị trường. Doanh số bán xăng tại nước này hiện chỉ bằng một phần ba so với 10 năm trước, trong khi lượng tiêu thụ dầu diesel cũng giảm 6% chỉ trong năm 2023. Hiện đã có 10% trong số 2.000 trạm xăng trên cả nước tích hợp thêm trụ sạc điện.

“Nhu cầu giảm dần đối với nhiên liệu truyền thống như xăng, dầu, cùng với chi phí bảo trì và vận hành là những yếu tố chính ảnh hưởng đến quyết định có nên loại bỏ các trụ bơm xăng hay không”, Anders Kleve Svela, Giám đốc mảng e-ꦿmobility (phương tiện giao thông chạy điện) tạꦆi Circle K Na Uy nhận định.

Bắc Âu dẫn đầu giao thông xanh

Sự chuyển đổi ở Na Uy phản ánh xu hướng toàn khu vực Bắc Âu. Hiện tại, 89% số xe mới bán ra tại Na Uy là xe thuần điện – tỷ lệ cao nhất thế giới. Đan Mạch cũng đạt 52% trong năm 2023, Thụy Điển 32% và Phần Lan 29%.

Chính sách hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ đóng vai trò then chốt trong quá trình này. Theo đó, Phần Lan đã đầu tư 110 triệu EUR vào năm 2011 cho nghiên cứu và phát triển hệ thống sạc xe điện, mở đường cho các công ty cung cấp giải pháp sạc như Virta ra đời. Ở Thụy Điển, ưu đãi thuế cho doanh nghiệp mua xe điện giúp tỷ lệ xe điện trong đội xe doanh nghiệp tăng từ 16% (2018) lên 74% (2023).Ngoài ra, chính quyền các thành phố cũng tích cực hỗ trợ mở rộng hạ tầng sạc. Tại Oslo, thành phố đã hợp tác cùng St1 triển khai trạm sạc nhanh công suất 400 kW, chuyên phục vụ xe tải điện thương mại – một bước tiến quan trọng để thúc đẩy giao thông xanh không chỉ ở đô thị mà còn ở lĩnh vực vận tải hàng hóa.

Trạm sạc – “Chìa khoá” phát triển xe điện

Nhìn vào tấm gương Bắc Âu, có thể thấy rõ rằng phát triển hạ tầng sạc là chìa khóa then chốt để thúc đẩy giao thông xanh. Tại Việt Nam, VinFast đang tiên phong với hơn 150.000 cổng sạc phủ khắp các tỉnh thành. Không dừng lại trong nước, hãng này còn lên kế hoạch đầu tư 1 tỷ USD để xây dựng 30.000–100.000 trạm sạc công cộng tại Indonesia, đồng thời phát triển điện mặt trời và điện gió nhằm đáp ứng nhu cầu năng lượng sạch cho phương tiện.Đồng thời, tập đoàn Vingroup mới đây còn đề xuất bổ sung 7 dự án điện tái tạo với tổng công suất 47.500 MW vào Quy hoạch điện VIII, góp phần xây dựng nền tảng bền vững cho giao thông xanh tại Việt Nam.Việt Nam đã ban hành chính sách miễn lệ phí trước bạ, giảm thuế tiêu thụ đặc biệt cho xe điện, tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng cần thêm các chính sách tín dụng xanh, ưu đãi vay mua xe điện, và chiến lược quy hoạch trạm sạc bài bản, nhất là tại các đô thị lớn và tuyến cao tốc.